ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ Β2 ΤΜΗΜΑΤΟΣ
ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΒΙΖΥΗΝΟΥ
Το μόνον της ζωής του ταξείδιον
Α) ΑΦΟΡΜΗΣΗ: Τι σας έρχεται στο μυαλό ακούγοντας τη λέξη «ταξίδι»;
Β) ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΗΓΗΜΑΤΟΣ (μέσω ανάγνωσης και παρακολούθησης της ταινίας ή http://www.teachem.com/learn/8686/-55 )
Γ) ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΕ ΟΜΑΔΕΣ
ΟΜΑΔΑ Α: α΄ σκηνή «Ότε μ’ εστρατολόγουν … και τελειώνει η ιστορία»
1. Να επισημάνετε τον τόπο που διαδραματίζεται η α΄ σκηνή, να προσδιορίσετε το βασικό ήρωα επισημαίνοντας τα χαρακτηριστικά του.
Τόπος
Κωνσταντινούπολη
Βασικός ήρωας
Ο εγγονός
Χαρακτηριστικά του
Συμπονετικός, αθώος, τραγικός, συναισθηματικός
2. Να συζητήσετε μεταξύ σας το περιεχόμενο της σκηνής. Να αποδώσετε την α΄ σκηνή μέσω κολάζ http://www.fotor.com/ (απαιτεί εγγραφή). Μέσω του διαδικτυακού εργαλείου fotor μπορείτε να επιλέξετε εικόνες που παραπέμπουν στην α΄ σκηνή, και μπορείτε να γράψετε τίτλους σχετικούς με τις εικόνες.
3. α) Ποιος είναι ο αφηγητής της ιστορίας; Να επισημάνετε το είδος της εστίασης. Για να απαντήσετε, θυμηθείτε τις σελίδες 13-14 του σχολικού βιβλίου (βλέπε Ο αφηγητής - Εστίαση) ή λάβετε υπόψη σας το λεξικό λογοτεχνικών όρων στο λήμμα Α (αφηγητής) http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-A111/683/4523,20475/
β) Να επισημάνετε τη χρονική βαθμίδα (παρόν, παρελθόν, μέλλον) των ρημάτων της 1ης παραγράφου της α΄ σκηνής και της 1ης παραγράφου της β΄ σκηνής. Με βάση αυτά, να εξηγήσετε ποια χρονική μετατόπιση της αφήγησης παρατηρείτε;
α) Ο αφηγητής της ιστορίας είναι ο μικρός εγγονός. Έχουμε δηλαδή έναν ομοδιηγητικό δραματοποιημένο αφηγητή, ο οποίος αφηγείται τα γεγονότα της παιδικής του ηλικίας με εσωτερική εστίαση, αντικρίζοντάς τα απ’ την οπτική γωνία της παιδικής του συνείδησης.
β) Η χρονική βαθμίδα των ρημάτων της πρώτης παραγράφου της α' σκηνής και της β' σκηνής είναι το παρελθόν. Συγκεκριμένα, ο αφηγητής κάνει μία αναδρομική αφήγηση, αφού με την χρήση ρημάτων παρελθοντικών χρόνων μετατοπίζει την αφήγησή του από το τώρα στο τότε της ιστορίας, η οποία ανάγεται σε γεγονότα παλιότερης εποχής.
4. «Η εναλλαγή και η σύζευξη φαντασίας και πραγματικότητας είναι αδιάκοπη» κατά τον Π.Μουλλά ενώ ο Παλαμάς χαρακτηρίζει το διήγημα «ονειρόδραμα». Να τεκμηριώσετε τις παραπάνω επισημάνσεις με δύο αναφορές στο διήγημα (από την α΄ σκηνή, αλλά μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αναφορές και από την γ΄ή ε΄ σκηνή).
Έχει πραγματικές εικόνες στην α' σκηνή, αλλά επίσης και πολλές φαντασίες... Π.χ. Στο κείμενο αναφέρεται :
«Καλά, βρε άτιμε!» βάλλει με το νου του ο βασιλεύς ο οποίος δεν συγκινείται πολύ πολύ από τραγούδια. «Θα σου δείξω εγώ πώς ξεμυαλίζεις το παιδί μου, αφού δεν έχεις ενός λεπτού παλληκαριά μέσ' τα στήθη σου!» Έπειτα βλέπει το ραφτόπουλο με κάτι άσχημαις ματιαίς, και ― «Πολύ καλά, του λέγει, κυρ γαμβρέ! Ράψε μου λοιπόν σαράντα φορεσιαίς νυφιάτικαις, καθώς ταιριάζουν εις μίαν βασιλοπούλαν και πρόσεξε να μην τύχη και διακρίνω καμμίαν ραφήν, και καμμίαν κλωστήν πουθενά! Φρόντισε όμως να τας έχης ετοίμους αύριον πρωί πρωί, πριν εβγή ο ήλιος, γιατί αλλοιώς ― Σου κόβω το κεφάλι!»
Αυτή η εικόνα είναι μια πραγματικότητα, καθώς στο παρελθόν όλοι οι άνθρωποι έπρεπε να τιμούν το βασιλιά και να κάνουν τα πάντα που τους ζητούσε, αλλιώς χάνανε τις ζωές τους...
Έχει όμως και πολύ φαντασία στο κείμενο. Για παράδειγμα έρχεται και εμφανίζεται η νεράιδα για να βοηθήσει τον ραφτόπουλο :
Η χρυσόμαλλη Νεράιδα, που του έχει τάξει να το γλυτώνη οσάκις κινδυνεύει, χτυπά τα λευκά της χεράκια τρεις φοραίς, και ―διες εσύ!― Σαράντα λευκονδυμένα Νεραϊδόπουλα.......... Το ραφτόπουλο κόφτει και η νεράιδες ράφτουν· και ράφτουν και τραγουδούν και αστεΐζονται και πειράζουν το ραφτόπουλο καμμιά φορά τόσον ερωτότροπα, τόσον γαργαλιστικά, που αν δεν ήτον η μητέρα τους εκεί κοντά, θα του έπαιρναν τον νου του χωρίς άλλο. Μα η χρυσόμαλλη Νεράιδα ταις προσέχει, ταις οδηγεί και ταις παρακινεί, και τελειώνουν τα νυφιάτικα, πριν ή λαλήσ' ο πετεινός, πριν έβγ' ο ήλιος.
Αυτή είναι μια φανταστική εικόνα, επειδή δεν υπάρχουν νεράιδες στην πραγματικότητα, παρά μόνο στην φαντασία του ανθρώπου. Έτσι αντιλαμβανόμαστε στο κείμενο τη φαντασία του αφηγητή αλλά ταυτόχρονα και τη λογική του με αναφορές σε πραγματικά γεγονότα.
Στάθης Κομματάς, Ηλίας Μήττας, Γιώργος Μπάσδας, Δημήτρης Κόλλιας
ΟΜΑΔΑ Β: β΄ σκηνή «Πάντα ταύτα μοι τα διηγείτο ο πάππος μου…θρησκευτική ευλάβεια»
5. Να προσδιορίσετε τον τόπο που διαδραματίζεται η σκηνή, να εντοπίσετε τους βασικούς ήρωες (εγγονό, μάστορη) επισημαίνοντας τα χαρακτηριστικά τους.
Τόπος
Κωνσταντινούπολη
Εγγονός à χαρακτηριστικά
Αφελής, εύπιστος, δειλός, μη κοινωνικός
Μάστορης à χαρακτηριστικά
Σκληρός, μίζερος, εκμεταλλεύεται τα παιδιά, πρόθυμος να αφήσει το παιδί να πάει στον παππού του
6. Να συζητήσετε μεταξύ σας το περιεχόμενο της σκηνής. Να αποδώσετε την β΄ σκηνή μέσω κολάζ http://www.fotor.com/ (απαιτεί εγγραφή). Μέσω του διαδικτυακού εργαλείου fotor μπορείτε να επιλέξετε εικόνες που παραπέμπουν στην β΄ σκηνή, και μπορείτε να γράψετε τίτλους σχετικούς με τις εικόνες.
7. Αφού θυμηθείτε τον όρο ηθογραφία στη σελίδα 8 του σχολικού βιβλίου (βλέπε Η ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ) ή στη σελίδα http://www.potheg.gr/Treasure.aspx?lan=1 (αριστερά στο πράσινο πλαίσιο μεταβείτε στο Η - Ηθογραφία), να εντοπίσετε τρία ηθογραφικά στοιχεία στην β΄ σκηνή. Με βάση τα στοιχεία αυτά, να προσδιορίσετε το λογοτεχνικό ρεύμα από το οποίο είναι επηρεασμένος ο συγγραφέας για τη συγγραφή του διηγήματος.
Με τον όρο ηθογραφία εννοούμε τη στροφή των λογοτεχνών προς την ύπαιθρο με στόχο την περιγραφή των ηθών και εθίμων του ελληνικού λαού. Η στροφή αυτή είχε ως αποτέλεσμα να συνδέσει τη λογοτεχνία με τη λαϊκή ψυχή. Μερικά ηθογραφικά στοιχεία στο κείμενο είναι ότι στο παλάτι χρησιμοποιούσαν μαστίγιο, το οποίο δείχνει την αυστηρότητα που επικρατούσε, ότι υπήρχε χαρέμι και αρκετοί υπηρέτες που εργάζονταν εκεί.
Από τα παραπάνω φαίνεται ότι ο συγγραφέας είναι επηρεασμένος από το λογοτεχνικό ρεύμα του ρεαλισμού.
8. «Το βασικό θέμα του διηγήματος, ό,τι αποτελεί τον κεντρικό άξονα από τον τίτλο ως την τελική λύση του δράματος, είναι το ταξίδι» (Π.Μουλλάς). Να παρουσιάσετε α) το «ταξίδι» του εγγονού και β) το «ταξίδι» του παππού (ανατρέξτε σε όλες τις σκηνές).
α) Το ταξίδι του εγγονού είναι από την Κων/πολη στη Βιζύη. Το συγκεκριμένο ταξίδι χαρακτηρίζεται από το άγχος του ήρωα (για την υγεία του παππού του), τη βιασύνη για να προλάβει να τον δει ζωντανό, αλλά και τη νοσταλγία για τις στιγμές με τον αγαπημένο του παππού και τις ιστορίες του. Άρα ως ταξίδι μπορούν να περιγραφούν και οι ονειροπολήσεις του εγγονού με τον παππού.
β) Το ταξίδι του παππού περιγράφεται σαν ανύπαρκτο ρεαλιστικά... καθώς ο ίδιος δεν είχε βρεθεί ποτέ σε κανένα άλλο μέρος εκτός της πατρίδας του... Όμως το μυαλό του γέροντα ταξίδευε και η φαντασία του κάλπαζε... Τα δυο προηγούμενα είδη ταξιδιών συνδέονται στο κείμενο και με το τελευταίο ταξίδι που έκανε ο γέροντας...δηλαδή τον θάνατο του...!!
Βάσω Μυλωνά, Άντα Λίκα, Αποστόλης Μαρκάκης, Δήμητρα Μακρή
ΟΜΑΔΑ Γ: γ΄ σκηνή «Είναι αληθώς θαυμαστή η προθυμότης… μετ’ ολίγον εις το χωρίον»
9. Να προσδιορίσετε τον τόπο που διαδραματίζεται η γ΄ σκηνή, να εντοπίσετε τους βασικούς ήρωες (εγγονό, Θύμιο) επισημαίνοντας τα χαρακτηριστικά τους.
Τόπος
Από την Κωνσταντινούπολη πάει στο χωριό του
Εγγονόςà χαρακτηριστικά
Ονειροπόλος, Φοβισμένος, Λυπημένος, Αγχωμένος, Δείχνει αγάπη για τον παππού
Θύμιοςà χαρακτηριστικά
Βιαστικός, δυναμικός, αγχωμένος, ενδιαφέρεται για τον παππού και τον εγγονό
10. Να δημιουργήσετε ένα χάρτη google με το όνομα «Το ταξείδιον …του εγγονού στην πατρίδα» (Βιζυηνός) (https://www.google.gr/maps?hl=el&tab=wl - χρειάζεται σύνδεση στo gmail). Στο χάρτη αυτό θα βάλετε δύο δείκτες: ο ένας θα τεθεί στο σημείο εκκίνησης (την πόλη από την οποία ξεκίνησε το ταξίδι ο Θύμιος με τον εγγονό στη γ΄ σκηνή) και ο άλλος δείκτης θα τεθεί στο σημείο άφιξης. Σε κάθε δείκτη μπορείτε να γράψετε μια πρόταση και να βάλετε μια εικόνα, που να εξηγούν την πορεία του ταξιδιού της γ΄ σκηνής.
Το σημείο άφιξης θα το βρείτε, αν λάβετε υπόψη σας ότι το διήγημα περιέχει αυτοβιογραφικά στοιχεία για τον ίδιο το συγγραφέα. Αναζητήστε λοιπόν τη γενέθλια γη του Βιζυηνού στο εξής βιογραφικό σημείωμα http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=461&t=123
11. Να μελετήσετε το απόσπασμα της γ΄ ενότητας «Ήτο φθινόπωρον και ήρχιζεν…εν τη εκκλησία του χωρίου μας». α) Τι φαντάζεται το παιδί και πώς αισθάνεται, κατά τη γνώμη σας; β) Να βρείτε μία αναλογία ανάμεσα σε αυτό απόσπασμα και το απόσπασμα που ακολουθεί από το διήγημα του Βιζυηνού «Το αμάρτημα της μητρός μου».
Απόσπασμα από «Το αμάρτημα της μητρός μου»
«Ενθυμούμαι ακόμη οποίαν εντύπωσιν έκαμεν επί της παιδικής μου φαντασίας η πρώτη εν τη εκκλησία διανυκτέρευσις.
Το αμυδρόν φως των έμπροσθεν του εικονοστασίου λύχνων, μόλις εξαρκούν να φωτίζη αυτό και τας προ αυτού βαθμίδας, καθίστα το περί ημάς σκότος έτι υποπτότερον και φοβερώτερον, παρά εάν ήμεθα όλως διόλου εις τα σκοτεινά.
Οσάκις το φλογίδιον μιας κανδύλας έτρεμε, μοι εφαίνετο, πως ο Άγιος επί της απέναντι εικόνος ήρχιζε να ζωντανεύη, και εσάλευε, προσπαθών ν’ αποσπαθή από τας σανίδας, και καταβή επί του εδάφους, με τα φαρδυά και κόκκινά του φορέματα, με τον στέφανον περί την κεφαλήν, και με τους ατενείς οφθαλμούς επί του ωχρού και απαθούς προσώπου του.
Οσάκις πάλιν ο ψυχρός άνεμος εσύριζε διά των υψηλών παραθύρων, σείων θορυβωδώς τας μικράς αυτών υέλους, ενόμιζον, ότι οι περί την εκκλησίαν νεκροί ανερριχώντο τους τοίχους και προσεπάθουν να εισδύσωσιν εις αυτήν. Και τρέμων εκ φρίκης, έβλεπον ενίοτε αντικρύ μου ένα σκελετόν, όστις ήπλωνε να θερμάνη τας ασάρκους του χείρας επί του μαγκαλίου, το οποίον έκαιε προ ημών».
α) Σε αυτή την σκηνή του έργου έχουμε τον μικρό να φαντάζεται εξωπραγματικά γεγονότα. Πιο συγκεκριμένα, βλέπουμε τον Θύμιο να ιππεύει το άλογο του μέσα στα άγρια μεσάνυχτα μαζί με τον μικρό πρωταγωνιστή μας. Ο ήρωάς μας ήταν αρκετά φοβισμένος, και τόσο ταραγμένος και ανήσυχος, σε σημείο να αρχίσει το παιδικό του μυαλό να έχει παραισθήσεις, καθώς υπήρχε απέραντη ησυχία και αυτός κρατιόταν ίσα-ίσα από την άκρη της σέλας του αλόγου. Άγριες στιγμές άρχιζαν να εμφανίζονται στον ουρανό και να παριστάνονται με την μορφή σύννεφων, πράγματα παράξενα για το μικρό της ηλικίας του. Φανταζόταν τον παππού του να παλεύει αντιμέτωπος με έναν τύπο ντυμένο με κάτασπρα ρούχα, με φλόγινη ρομφαία και με μακριά μαλλιά.
β) Στο απόσπασμα από το «Αμάρτημα της μητρός μου» , βλέπουμε τον πρωταγωνιστή να φαντασιώνεται, μέσα σε μια εκκλησία, το ζωντάνεμα των εικόνων και αγίων της εκκλησίας, όπως ανάλογες φαντασιώσεις εντοπίζονται και στο πρώτο κείμενο.
Υπάρχουν αρκετές ομοιότητες ανάμεσα στα δύο διηγήματα, όπως η εικόνα του ψυχρού ανέμου που ακούγεται και στα δύο κείμενα. Παρατηρούμε επίσης πράγματα που συμβαίνουν σε μικρά παιδιά, τα οποία είναι αρκετά υπερβολικά ώστε να κάνουν τους ήρωες να φοβούνται, όπως η σκηνή που εμφανίζεται ένας νεκρός σκελετός μπροστά στο παιδί (2ο κείμενο) ή η σκηνή όπου παλεύουν στον ουρανό δύο πρόσωπα (1ο κείμενο). Έτσι βλέπουμε τα παιδιά να δημιουργούν τρομακτικές σκηνές φαντασίας μέσα από την εκκλησία ή στο δάσος. Συγκεκριμένα, στο πρώτο κείμενο έχουμε την τρομακτική περιγραφή του ταξιδιού μέσα στο δάσος, ενώ στο δεύτερο την περιγραφή με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες του ζωντανέματος των εικόνων αγίων που εμφανίζονται μπροστά στον ήρωα.
12. Να διαβάσετε τις περιγραφές της γ΄ σκηνής. α) Τι είδους γλώσσα χρησιμοποιεί ο αφηγητής (για να απαντήσετε, κάντε σύγκριση με τη χρήση της γλώσσας στην δ΄ και ε΄ σκηνή) β) Τι αίσθηση σας αφήνουν αυτές οι περιγραφές; Με ποιον τρόπο εντείνουν τη δραματικότητα και προϊδεάζουν για το τέλος του διηγήματος;
α) Η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο αφηγητής στη γ΄ σκηνή είναι ομιλούμενη καθαρεύουσα με πολλούς ιδιωματισμούς. Ενώ στην δ' και ε' σκηνή είναι πιο κατανοητή, καθώς χρησιμοποιεί τον διάλογο· όμως εξακολουθεί να χρησιμοποιεί και την καθαρεύουσα μαζί με το διάλογο.
β) Οι περιγραφές μας αφήνουν μια αίσθηση ονειροπόλα, καθώς το ραφτόπουλο βρίσκεται πάνω στο άλογο και φαντάζεται, ονειρεύεται (να παλεύει ο παππούς του με τον άγγελο, βλέπει τον παππού νεκρό πάνω στον τάφο κ.λπ). Επίσης μας αφήνουν αίσθηση λύπης και στεναχώριας, γιατί αναφέρονται συνέχεια στον θάνατο.
Τέλος, η δραματικότητα εντείνεται από τις ίδιες φαντασιώσεις του ράφτη, αφού βλέπει τον παππού νεκρό, και προϊδεάζει έτσι για το τέλος, για το θάνατο του παππού του.
Ελισσάβετ Μητριτζώνη, Πρόδρομος Κιρμιζόγλου, Γιάννης Κιούρτης, Ιωάννα Κύρκου
ΟΜΑΔΑ Δ: δ΄ σκηνή «Εν τούτοις όταν εξεπεζεύσαμεν…χωρίς να είπω λέξιν»
13. Να προσδιορίσετε τον τόπο που διαδραματίζεται η σκηνή, να εντοπίσετε τους βασικούς ήρωες (εγγονό, γιαγιά) επισημαίνοντας τα χαρακτηριστικά τους (για να εντοπίσετε τα χαρακτηριστικά της γιαγιάς μπορείτε να ανατρέξετε και στην ε΄ σκηνή).
Τόπος
Η οικία του παππού στη Βιζύη
Εγγονόςà χαρακτηριστικά
Αισθάνεται λύπη, στεναχώρια, αγάπη προς τον παππού του, αγωνία αν θα προλάβει ζωντανό τον παππού
Γιαγιάà χαρακτηριστικά
Απότομη, απόλυτη, αυταρχική, έκπληκτη που αντικρίζει τον εγγονό της, δείχνει αγανάκτηση προς το πρόσωπο του παππού
14. Να συζητήσετε μεταξύ σας το περιεχόμενο της σκηνής. Να αποδώσετε την δ΄ σκηνή μέσω κολάζ http://www.fotor.com/ (απαιτεί εγγραφή). Μέσω του διαδικτυακού εργαλείου fotor μπορείτε να επιλέξετε εικόνες που παραπέμπουν στην δ΄ σκηνή, και μπορείτε να γράψετε τίτλους σχετικούς με τις εικόνες.
15. α) Να επισημάνετε τον κυρίαρχο αφηγηματικό τρόπο στην δ΄ και ε΄ σκηνή, παρατηρώντας ταυτόχρονα τη γλώσσα που χρησιμοποιεί ο αφηγητής (σε σχέση με την γ΄ σκηνή) β) Να επισημάνετε τη λειτουργία του συγκεκριμένου τρόπου αφήγησης στην εξέλιξη του διηγήματος.
α) Ο κυρίαρχος αφηγηματικός τρόπος στην δ´ και ε´ σκηνή είναι η μίμηση και συγκεκριμένα έχουμε εναλλαγή της αφήγησης με το διάλογο. Υπάρχει ένας αφηγητής αλλά η αφήγηση του διακόπτεται με την παρεμβολή άλλων προσώπων που διαλέγονται σε ευθύ λόγο (διάλογο). Αντίθετα, στην γ´ σκηνή ο αφηγηματικός τρόπος που χρησιμοποιείται είναι μόνο η αφήγηση (ο αφηγητής με δική του φωνή, προβαίνει σε υποκειμενική παρουσίαση της ιστορίας).
Η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο αφηγητής είναι αρχαΐζουσα, δημοτική, με ιδιωματισμούς, τόσο στην γ´ όσο και στην δ´ και ε´ σκηνή. Στην γ´ σκηνή, όμως, όπου υπάρχει μόνο αφήγηση, η γλώσσα είναι πιο δύσκολη (άρα και λιγότερο κατανοητή) σε σύγκριση με τις δύο άλλες σκηνές, όπου κυριαρχεί ο διάλογος και, επομένως, η γλώσσα γίνεται πιο απλή και αρκετά πιο κατανοητή. Σε αυτό συμβάλλει και ο κοφτός, ο σύντομος λόγος, που βοηθάει τον αναγνώστη να καταλάβει τα γεγονότα καθώς και η συχνή χρήση των επιθέτων.
β) Γίνεται φανερό άρα ότι ο συνδυασμός αφήγησης και διαλόγου στη δ΄ και ε΄ σκηνή συντελεί στην γοργή δράση και την εξέλιξη του διηγήματος.
16. Να βρείτε δύο αναλογίες ως προς το περιεχόμενο ανάμεσα στο «ταξίδι» του διηγήματος και στο ταξίδι που προβάλλεται στα δύο παρακάτω ποιήματα.
α) Κ.Μποντλαίρ, Ανάταση
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSB106/544/3566,14954/
β) Κ.Καρυωτάκη, Τελευταίο ταξίδι
Το ταξίδι στο διήγημα ουσιαστικά δεν είναι ένα πραγματικό ταξίδι σε έναν προορισμό της γης που επισκεπτόμαστε λόγω των αξιοθέατων και των μνημείων, αλλά ένα πνευματικό ταξίδι κατά τη διάρκεια της ζωής μας, που τελικά μας οδηγεί στον θάνατο. Γι' αυτό το ταξίδι μιλάει ο παππούς στο διήγημα του Βιζυηνού.
Στο «Τελευταίο ταξίδι» του Καρυωτάκη περιγράφεται το ίδιο είδος ταξιδιού, αλλά εδώ με την μορφή ενός καραβιού που σαλπάρει και δεν γυρίζει πίσω παρά μόνο σε ταξιδεύει σε μέρη μακρινά και σε γλυτώνει από τις θλίψεις της ζωής.
Στο άλλο κείμενο, την «Ανάταση» του Μπλοντλέρ, εντοπίζεται μια ομοιότητα με τα δυο προηγούμενα. Αυτή είναι ότι ο συγγραφέας εδώ βλέπει το ταξίδι ως το ταξίδι που κάνει το μυαλό και η σκέψη του ανθρώπου. Συγκεκριμένα αναφέρει «ω Σκέψη μου, ανυψώνεσαι, πλανιέσαι φτερωτή,
και σαν καλός κολυμπητής μες το νερό ως λιγώνεις».
Παρομοίως και ο παππούς έχει τέτοιες σκέψεις, που τις εξιστορεί στον εγγονό του φανταστικά πάντα, στο απόσπασμα από τον Βιζυηνό.
Χριστίνα Κολοκυθά, Μαρία Μυλωνά, Βάνα Ναλμπάντη, Ζήσης Λαμπρόπουλος
ΟΜΑΔΑ Ε: ε΄ σκηνή «Η Μπαήρα είναι προς βορράν…το μόνον της ζωής του ταξείδιον»
17. Να προσδιορίσετε τον τόπο που διαδραματίζεται η ε΄ σκηνή, να εντοπίσετε τους βασικούς ήρωες (εγγονό, παππού) επισημαίνοντας τα χαρακτηριστικά τους.
Τόπος
Μπαήρα (βραχώδες ύψωμα), λόφος στη Βιζύη
Εγγονόςà χαρακτηριστικά
Δείχνει αγάπη για τον παππού, άπειρος
Παππούςà χαρακτηριστικά
Πολύπειρος, δυνατός, πονόψυχος, αποφασιστικός, πολυβασανισμένος, δείχνει επιμονή και κουτοπονηριά
18. Να συζητήσετε μεταξύ σας το περιεχόμενο της σκηνής. Να αποδώσετε την ε΄ σκηνή μέσω κολάζ http://www.fotor.com/ (απαιτεί εγγραφή). Μέσω του διαδικτυακού εργαλείου fotor μπορείτε να επιλέξετε εικόνες που παραπέμπουν στην ε΄ σκηνή, και μπορείτε να γράψετε τίτλους σχετικούς με τις εικόνες.
19. Να μελετήσετε το απόσπασμα «Ο παππούς ανέλαβε πάλιν το εργόχειρόν του…που βύζαξαν από ένα γάλα».
α) Να εντοπίσετε μία αναλογία στο περιεχόμενο με το παρακάτω απόσπασμα από το διήγημα του Βιζυηνού «Μοσκώβ Σελήμ».
Μοσκώβ Σελήμ
«— Εγεννήθην από Μπέηδες και είχα πλουσίαν οικογένειαν. Είχα ακόμη δυο αδελφούς ομομητρίους1. Επειδή δε ήμην ο τελευταίος και αδελφήν δεν είχομεν, η μητέρα μας η συγχωρεμένη, όχι μόνον δεν ήθελε να με εβγάλει από το «χαρέμι», αλλά και μ' εστόλιζεν ως να ήμουν κόρη. Ήθελε βλέπεις η καημένη να γελά τον εαυτό της και [να] παρηγορεί την λύπην της, διότι δεν είχε κι εκείνη μίαν θυγατέρα. Έγινα δώδεκα χρόνων παιδί και ακόμη είχα μακριά μαλλιά, κινιασμένα νύχια, βαμμένα μάγουλα, κι εφορούσα κοριτσίστικα φορέματα. Η μητέρα μ' εκαμάρωνε —Θεός συγχωρέσοι την!— τόσω περισσότερον, όσω φανερότερον ήτο ότι μόνον εγώ την ομοίαζα καθ' όλα. Εγώ, ενόσω ήμην μικρός, υπέφερα να με ζωγραφίζουν και να με στολίζουν ωσάν κούκλα. Ενόσω όμως εμεγάλωνα, επερίσσευε και η αηδία μου διά τα χαϊδεύματα των γυναικών. Αυτό προξενούσε μεγάλην θλίψιν εις την καλήν μου την μητέρα, διότι το έβλεπεν η καημένη πως ήμουν ανυπόμονος, πως δεν έβλεπα την ώρα να πετάξω έξω από τα χέρια της. Τον πατέρα μας τον έβλεπα πολύ σπανίως· ήταν υπερήφανος, αυστηρός άνθρωπος και δεν ομιλούσε πολύ εις το χαρέμι. Εμένα ποτέ δεν μ' επήρεν εις την ποδιάν του να με χαϊδεύσει· θαρρείς πως μ' εσιχαίνονταν όταν μ' έβλεπε με μακριά μαλλιά και κοριτσίσια ρούχα. Ποτέ δεν μ' εχάρισε τίποτα, και πάντοτε με ονόμαζε με εμπαιχτικά παρανόματα. Ήταν όμως και παλικαράς άνθρωπος· αγαπούσε πολύ τα άλογα και τα όπλα και επερίπαιζε τα γυναικίστικα πράγματα. Εγώ μέσα μου τον ελάτρευα· κι επιθυμούσα να γίνω σαν εκείνον, οπλισμένος καβαλάρης, τόσω θερμότερα, όσω περισσότερον επέμεναν να με κρατούν εις το χαρέμι!»
β) Σε ποια ιστορικά δεδομένα αναφέρεται το διήγημα «Το μόνον της ζωής του ταξείδιον»; Με βάση τα δεδομένα αυτά και την επισήμανση ότι το κείμενο συχνά έχει στοιχεία από τη ζωή του ίδιου του συγγραφέα Γ.Βιζυηνού, να προσδιορίσετε το χρόνο της αφήγησης.
Αυτοβιογραφικό σημείωμα του Βιζυηνού θα βρείτε στην παρακάτω σελίδα
http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=461&t=123
α) Στα δυο κείμενα, η αναλογία είναι η εμφάνιση των ηρώων. Αυτοί παρουσιάζονται ήταν σαν να ήταν κορίτσια. Οι μητέρες τους τούς έντυναν με κοριτσίστικα φορέματα και είχαν μακριά μαλλιά. Αυτά τα έκαναν, διότι (όπως φαίνεται στο πρώτο κείμενο) οι γενίτσαροι γύριζαν και μάζευαν τα ομορφότερα χριστιανόπαιδα και ήθελαν να τα κάνουν ομοίους με αυτούς. Ήθελαν να σφάζουν τους ίδιους τους γονείς τους, που τους είχαν γεννήσει, τα αδέλφια τους και όλη την οικογένεια τους. Γι' αυτό τον λόγο οι γονείς έντυναν τα παιδιά σαν κορίτσια, έτσι ώστε να μπορούν να τα προστατέψουν και να μην τους πάρουν μακριά.
β) Με βάση το αυτοβιογραφικό σημείωμα γνωρίζουμε ότι ο Γεώργιος Βιζυηνός γεννήθηκε στην Θράκη-Βιζύη το 1849 και πέθανε το 1896. Αν συνδυάσουμε αυτή την πληροφορία με το σημείο του κειμένου που αναφέρει για τους γενίτσαρους, καταλαβαίνουμε ότι ο χρόνος της αφήγησης είναι μάλλον ο 19ος αιώνας.
20. Διαβάστε προσεκτικά την παράγραφο: «Απερίγραπτος είναι η αύξουσα έντασις της απογοητεύσεώς μου ανά πάσαν αυτού απόκρισιν. Όλη λοιπόν η μεγάλη εκείνη ιδέα μου περί των ταξειδίων του παππού, όλη μου η προς αυτόν υπόληψις κ' εμπιστoσύνη δια την κοσμογνωσίαν και πολυπειρίαν του περιωρίζετο έξαφνα εις τας διηγήσεις, δηλαδή τα παραμύθια, τα οποία ήκουσεν από την μάμμην του, καθ' ον χρόνoν είχε την αφέλειαν να πιστεύη ο πτωχός και το ότι ήτο θηλυκού και ουχί αρσενικού γένους! Απελπισία και αγανάκτησις κατείχε την καρδίαν μου».
Προσδιορίστε τη γνώση που έχει ο αφηγητής στο τέλος της ιστορίας και αυτήν που είχε στην αρχή του διηγήματος. Ποια διαφορά παρατηρείτε; Εξηγήστε σε τι εξυπηρετεί αυτή η διαφορά την εξέλιξη του διηγήματος.
Η γνώση που έχει ο αφηγητής στο τέλος του διηγήματος, είναι πως όλα αυτά τα ταξίδια του παππού δεν έγιναν στην πραγματικότητα. Ενώ στην αρχή πίστευε πως τα ταξίδια που έκανε ο παππούς έγιναν στα αλήθεια. Η διαφορά που παρατηρείται είναι αυτή ακριβώς, ότι ο εγγονός δεν ήξερε και μετά μαθαίνει. Έτσι με την αρχική άγνοια του ήρωα έχει εξέλιξη το διήγημα και επίσης γίνεται πιο δραματικό.
Μανώλης Λαζίδης, Γεράσιμος Νικολάου, Ηρώ Κυριαζή, Κυριακή Λεμονίδου
ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ
Α. Με τίτλο «Το ταξίδι μου» δημιουργήστε: εικόνα ή ποίημα ή σελίδα ημερολογίου, εκφράζοντας το ταξίδι που εσείς θα θέλατε να πραγματοποιήσετε.
Β. Συγκεντρώστε τα χαρακτηριστικά της διηγηματογραφίας του Βιζυνού σε έναν εννοιολογικό χάρτη με τίτλο Διηγηματογραφία του Βιζυηνού. Το χάρτη αυτόν θα τον δημιουργήσετε ή α) ηλεκτρονικά (http://www.spiderscribe.net/ -απαιτεί εγγραφή) ή β) σε χαρτόνι, το οποίο θα αναρτηθεί στον πίνακα ανακοινώσεων της τάξης.
Γ. Δημιουργήστε βίντεο με το http://goanimate.com/ (απαιτεί εγγραφή) στο οποίο θα παρουσιάζετε πολύ σύντομα τις πέντε σκηνές του διηγήματος. Το κάθε βίντεο στη free χρήση του δεν μπορεί να ξεπερνά τα 0:50΄΄. (την εργασία μπορούν να αναλάβουν 1-2 μαθητές).
Δ. Να δώσετε διαφορετικό τέλος στο διήγημα.
